مارسل پروست و زبان افشاگر

آنچه نام مارسل پروست را بلند آوازه کرد، تحلیل‌های روانشناختی او بود که در رمان ماندگار در جستجوی زمان از دست رفته به چشم می‌خورند . با این همه، غنای زبان‌شناختی این اثر کمتر مورد توجه ناقدان قرار گرفته است. در واقع پروست به‌گوناگونی‌های زبان توجه ویژه‌ای داشت تا آنجا که وی نیز در نوشتن از سبک نویسندگان بزرگ دیگر تقلید می‌‌‌کرد . در عین حال او اولین داستان‌پرداز فرانسوی است که به‌هر یک از شخصیت‌های رمان شگفت‌انگیزش زبانی خاص بخشیده: لحن ، لهجه ، واژه‌ها و شیوة صرف و نحوی که می‌تواند محل تولد، موقعیت اجتماعی و طرز تفکر آن‌ها را بارز گرداند و نیز خصلت‌های اخلاقیشان را آشکار سازد . وانگهی پروست مشاهدات و بررسی‌های خود را دربارة زبان، با توضیحات و اندیشه‌هایی همراه می‌سازد که به صورتبندی قوانینی کلی گرایش دارند. به‌همین سبب می‌توان مارسل پروست را زبان‌شناسی - البته نه حرفه‌ای - تلقی کرد که می‌کوشد از خلال گفتار اشخاص به‌روحیه و ذهنیت آن‌ها پی ببرد. و از این نقطه نظر، زبان‌شناسی این نویسندة بزرگ، با تحلیل‌های روان‌شناختی او در هم می‌آمیزد .